„Człowiek o 24 twarzach" Daniel Keyes

Tytuł: Człowiek o 24 twarzach
 

Autor: Daniel Keyes

Wydawnictwo: Wielka Litera

Data wydania: 2015

Liczba stron: 560

Tłumacz: Anna Bartkowicz

Kategoria: Literatura faktu

Ocena: 9/10

Jednym zdaniem: Oparta na faktach książka o osobowości wielorakiej, która naprawdę wymusza zadanie pytania o moralność w kontekście ciężkiej (i niezrozumianej) choroby. 

Zanim sięgniemy po tę książkę warto zadać sobie pytanie "kim jestem?".

Kobietą, czytelniczką, naukowcem, maniaczką herbaty, która nie lubi truskawek i boi się pająków. Jestem sumą wszystkich swoich cech, które ostatecznie dają taki o to efekt - ot jestem. Co by jednak było gdybym miała dwie osobowości - jedna byłaby kobietą, czytelniczką, naukowcem, a druga maniaczką herbaty nie jedzącą truskawek i unikającą pająków. Czy moja pierwsza osobowość lubiłaby truskawki? Co by było gdybym na truskawki była uczulona, skoro uczulone jest ciało, to czy pierwsza osobowość dostaławałaby alergii? A gdyby jedna osobowość nie lubiła truskawek, a druga je lubiła?

Brzmi jak szaleństwo prawda?

Tym bardziej zastanawiające jest jak można mieć rozszczepienie osobowości na, na przykład 3 części. Albo 5. W przypadku Williama Stanley'a Milligana, głównego bohatera książki, lekarze mieli do czynienia z 24 osobowościami.
Powtórzę.

Dwadzieścia cztery osobowości.

Billy Milligan ma 1 osobowość podstawową, 9 osobowości zwykłych, 13 nieporządanych oraz jedną wyjątkową zwaną Nauczycielem. 

Osobowości Billego zmieniają się w zależności od potrzeb, ale zdarzają się okresy pomieszania. Podczas tych okresów niektóre z osobowości skłonne do przemocy czy agresji przejmując kontrolę dopuszczają się łamania prawa.

Podczas czytania tej książki zadawałam sobie wiele pytań, z czego najczęstszym było oczywiście „czy to możliwe?!”, ale też „no i co teraz”, bo autor nie moralizuje. Nie mówi jak ma być, nie usprawiedliwia złych czynów bohatera. On po prostu przedstawia sytuację z innej strony niż to zwykle czytamy na łamach prasy i w nagłówkach telewizyjnych. Pozostają jednak nasze przemyślenia, którym pozwala się pójść w dowolnie wybranym przez nas kierunku, o granice wolności i zaufania, o rzeczywistą prawość i bezstronność sądów, o to jak leczyć coś czego nikt dotychczas nie leczył. Moje zainteresowanie z pewnością jest większe, bo prywatnie ciekawię się psychiatrią, ale nawet bez tego nie mam wątpliwości, że książka jest bardzo dobra i szokująca.

Jednak tym co robi w tej książce największe wrażenie to fakt iż jest ona oparta na faktach (w sposób fabularyzowany). Billy Milligan istniał naprawdę, żył w Stanach, urodził się w lutym 1955 roku i zmarł w grudniu 2014 czyli dwa lata temu. I w rzeczywistości jego diagnoza brzmiała "osobowość wieloraka". Była to pierwsza rzecz, którą sprawdziłam odkładając tą książkę aby odetchnąć i przemyśleć gdzie jest granica, której przekroczyć nie wolno. Nie wiem czy chciałabym żeby osoba z takimi problemami chodził po moim mieście zupełnie bez dozoru, z drugiej strony istnieje jeszcze niepodważalne prawo tego człowieka do życia w godności.

Przy tej okazji przypomniałam sobie jak istotną rolę odgrywają dla osoby skrzywdzonej i chorej, osoby wykonujące zawody zaufania publicznego – prawnicy, psycholodzy, lekarze, pielęgniarki i pozostali wykonujący prace w szpitalach i zakładach opiekuńczych. Kiedy jesteś zmuszony im zaufać i zdać się na ich dobrą wolę, zaangażowanie, zainteresowanie i tak naprawdę masz nadzieję, ale nie masz pewności co się wydarzy ani na co możesz liczyć.

Książka opowiada o tym jak dochodzi do ujawnienia diagnozy, ale także przedstawia życie Billego z całym dobrodziejstwem inwentarza wszystkich 24 osobowości i upodobań każdej z nich. 

Powszechne są opinie, że książkę czyta się jednym tchem. Ja mam na ten temat zupełnie inne zdanie, bo po pierwsze książka porusza na tyle trudny temat, że warto przerwać jej lekturę, aby choć na chwilę się zastanowić nad własnym stanowiskiem w tej sprawie. Nad tym co myślę, czego nie zrozumiałem. Po drugie nie oszukujmy się, jest to literatura faktu, a zatem nie jest to typowa książka, którą się czyta szybko, bo ona po prostu jest bardziej skomplikowana, wymaga skupienia, czasami można coś zrozumieć dopiero po chwili. Ja początkowo gubiłam się w 24 osobowościach, bo każda ma inne imię i cechy charakterystyczne, choć są zaklęte w jednym ciele. Całe szczęście, że w książce jest szybka ściągawka.

Ostatecznie jednak nie będę ukrywać książka zrobiła na mnie ogromne wrażenie i czytałam ją z zapartym tchem, ale nie jednym tchem. Zdecydowanie polecam ją czytać spokojnie, nie powiedziałabym też, że nadaje się na romantyczne wieczory czy lekkie wakacje. Nie jest to jednak literatura tak ciężka jak choćby treści wojenne, a wymaga jedynie odrobiny skupienia, dlatego na czytanie w wolnym czasie, w wakacje także, nadaje się wyśmienicie. Nie jest to książka ani dla dzieci, ani dla fanów literatury romantycznej, ani dla wielbicieli kryminału i sensacji. Za to spodoba się osobom, które interesują się psychologią i psychiatrią i/lub lubią literaturę faktu, bo jak dla mnie to jest kawał bardzo dobrej literatury faktu.

SPOILER ALERT - HARRY POTTER

Nie mogę się powstrzymać - pamiętacie Lorda Voldemorta i jego rozszczepioną duszę? Widzę pewną niepokojącą analogię między tymi opisami, a Billym i przez całą książkę nie mogłam odpędzić tego skojarzenia. 

END OF SPOILER ALERT